.
LEIRUNGSDALEN

Mooi dal met rendieren en kramsvogels

 

 

Uit de collectie
Dagwandelingen Zuid-Noorwegen
www.pietsmulders.nl/noorwegen.




.......Groen= bos .....
Grijs= open gebied
.......Blauwe horizontale lijntjes= veen
Dit kaartfragment is voldoende. Je hoeft dus geen turkart te kopen.
Een goede kaart van heel Noorwegen vind je op www.norgeskart.no

 De groene lijn op de kaart vormt de begrenzing van het Jotunheimen nasjonalpark (het linker gebied is nationaal park).

 

Belangrijke gegevens:

. 4 uur (zuivere looptijd).

Lichte wandeling.

Rondwandeling, waarbij je:
eerst door het Leirungsdalen westwaarts gaat, en vervolgens
terugkomt
via de kaar Leirungsholet en het meer Nedre Leirungen.

Het is geen tweederangs tocht; ze heeft veel kwaliteit. Er is daar een mooi berglandschap met rijke flora en fauna.

Bij laaghangende bewolking heeft het geen zin om de Besseggen, of
de Bukkelægret te wandelen. Dan is het een uitgelezen moment om het Leirungsdalen te doen.

Ongeveer 1 km ten zuiden van Maurvangen Camping loopt een weggetje vanaf de hoofdweg 51 westwaarts naar Leirungsbuin. Hier staan wat recreatiewoningen. Rijd over dat weggetje naar de parkeerplaats aan het einde.

ANWB Campings:
Zie voor een overzicht anwbcamping.nl/noorwegen

Wildkamperen:
In Noorwegen mag je kamperen in de vrije natuur (allemansrecht). Zet je tent maar op een leuke plek langs een rivier of meer. Zoek wel een rustig, afgelegen plekje minimaal 150 m van een huis of hut.

Introductie Jotunheimen:
Zie meerd-rondw-Jotunh.html


... Wandelgids:

Rother Wandelgids
Noorwegen: Jotunheimen - Rondane,

Bernhard Pollmann,
Elmar Uitgeverij,



Tocht 22 gedeeltelijk.


Te bestellen bij:
Reisboekwinkel de Zwerver
(webshop voor reisgidsen en landkaarten).
....


Wandel in de richting van het bordje Torfinnsbu.
Ga bij de rivier aangekomen niet over het voetbrugje, maar blijf tussen de rivier en de bergrug Knutshøe westwaarts wandelen.
Mooie Pluimsteenbreek (Saxifraga cotyledon) aan de steile rotswanden.
In het Fjellberkenbos halftamme rendieren (en kramsvogels).
Bij het Gjende-meer aangekomen, sla je rechtsaf.

Het Leirungsdalen is een hangend zijdal van het Gjende-dal. Bij de dalmonding ontstaat bij hangende dalen meestal een waterval. Ook hier is dat het geval (en daarnaast is de rivier ook nog boven de waterval een kloof aan het maken).
Na een tijdje oostwaarts gelopen te hebben, zie je bovenaan een laag gedeelte op de bergrug Gjendeshøe.
Maak een korte wilde doorsteek
naar dit lage deel. (Er is dus geen pad, maar je struint door kniehoge vegetatie over de helling omhoog.)
Boven aangekomen volg je daar het duidelijke pad zuidwaarts naar beneden. Loop vervolgens langs de noordoever van het meer naar de parkeerplaats.



Het meer Øvre Leirungen met enkele hutjes.
Dit meer ligt in een bekken dat langzamerhand op gevuld wordt met zand en grind door de rivier. Waar de rivier in het meer uitmondt zien we een delta.


Aan de steile rotswanden klampt zich de mooie Pluimsteenbreek vast (Saxifraga cotyledon).
Deze Fjelldronning (= Fjellkoningin) behoort tot de mooiste planten in de fjell.
De bladrozetten lijken op die van een cactus en de bladeren kunnen water opslaan voor een droge periode.
Het bladoppervlak is bijna leerachtig. Dit beschermt ze tegen sterke verdamping.


In het fjellberkenbos in het Leirungsdalen was een grote Kramsvogelkolonie (Turdus pilaris).

Er liepen daar ook halftamme rendieren rond.

aaaa

 

Hangende dalen met dikwijls een waterval bij de monding:

De twee dalen, Leirungsdalen en Gjende, zijn langdurig vergletsjerd geweest. Ze hebben dan ook een U-vormig dwarsprofiel met een brede dalbodem en steile zijwanden.
De kleinere gletsjer in zijdal Leirungsdalen schuurde minder diep uit, dan de grotere in hoofddal Gjende. Daardoor ligt de dalbodem van het Leirungsdalen bij de monding in het Gjende ver boven die van het Gjende. We spreken van een hangend dal.
Na de IJstijd toen de rivieren het weer overnamen van de gletsjers, gingen de rivieren/beken bij dergelijke dalmondingen dikwijls een waterval vormen (en een aanpassingskloof).

In Noorwegen vind je heel veel hangende dalen. Zie o.a. ook bij Viglesdalen-wandeling.

.
. Achter de rotsdrempel ligt een bekken met daarin het meer Ovre Leirungen.

.

. De rivier Leirungsåe uitmondend in het Gjende-meer. Omdat Leirungsdalen een hangend zijdal is van Gjende, vormt de rivier hier een aanpassingskloof in de rotsdrempel en daaronder een watervalletje.

Along its journey down the valley a glacier was joined by tributary glaciers(zijgletsjers). These smaller tributary glaciers contained much less ice and so were less powerful. They could not erode their valleys as deeply as the main glacier so, where they met, the floor of the tributary valley (zijdal) is much higher than the floor of the main valley. (The tributary valley was left 'hanging' above the main valley (see figure below)

After the Ice Age, when rivers took over, the streams flowing from hanging valleys often form waterfalls when they plunge into the main (U-shaped) vall
ey..

..

.

 

aaaa

 

1. Dwarsprofiel: U-vormig, d.w.z.
brede, vlakke dalbodem + steile dalwanden

Dalen die door gletsjers geërodeerd zijn, herken je meestal gemakkelijk aan hun U-vormig dwarsprofiel.
(Dit in tegenstelling tot rivierdalen, die vaak een V-vormige dwarsdoorsnede hebben.)

Bij zo'n door gletsjers geërodeerd dal is de dalbodem sterk verbreed en zijn de dalwanden veel steiler geworden. Dit U-vormig dwarsprofiel wordt vaak nog geaccentueerd doordat het laagste deel van de dalbodem na de vergletsjering verder vervlakt door opvulling van meren met delta-afzettingen.

De verbreding van de dalbodems is het gevolg van de omstandigheid dat gletsjererosie, i.t.t. riviererosie, niet beperkt is tot een smalle strook onderin het dal (de rivierbedding zelf), maar plaatsvindt over de gehele door ijs bedekte oppervlakte (dus de gehele dalbodem en het onderste deel van de dalwanden (middelste tekening).

.
The formation of a U-shaped cross-profile.


Fig.1 Before the Ice Age:
Rivers in mountains ran down V-shaped valleys.


Fig.2 During the ice Age:
When a glacier rumbled down the same valley the ice was so thick that it was able to pluck
(plukken) and abrade (schuren) the valley floor (dalbodem) as well as the valley sides (dalwanden).
So the V-shaped valley became a U-shaped valley, with a flat valley floor
(dalbodem) and steep valley sides (dalwanden).
(Plucking = a type of glacial erosion that occurs when ice freezes onto the floor and sides, ripping out
rocks when it moves).

(Plukken = het loswrikken van rotsblokken (langs splijtvlakken) en vervolgens wegvoeren.
Het is het belangrijkste van de twee processen. Door plukken verdwijnt er veel meer volume aan rots dan door schuren.

Fig.3 After the Ice Age:
Now that the ice has all gone, this U-shaped valley has a river flowing through them again. But the river is too small for this very wide valley and is called misfit stream
(hongerrivier).
At the valley sides
(dalwanden), scree (hellingpuin) often builds up from all the freeze-thaw weathering (vorstverwering) that has taken place on the valley sides (dalwanden) above. (m.a.w. de overgang tussen de dalwand en de dalbodem is dikwijls bedekt met naar beneden gevallen puin dat zich verzamelt heeft in een puinhelling.)



. Erdalen is a U-shaped valley (= dal met een U-vormig dwarsprofiel).


Hoe diep de gletsjer uitschuurt, houdt vooral verband met de hardheid van het gesteente, daarnaast met de dikte en stroomsnelheid van de gletsjer.

Kleine zijgletsjers zijn minder dik en hebben een lagere stroomsnelheid dan de hoofdgletsjers. Daardoor zijn de dalen van kleine zijgletsjers ook veel minder diep uitgeschuurd dan de hoofdgletsjerdalen waarin zij uitmonden. Dit leidt, na afsmelting, tot de aanwezigheid van 'hangende' zijdalen. (Zie tekening B hieronder). De rivieren van de zijdalen komen dikwijls als hoge watervallen naar beneden (voorbeeld Utladalen-wandeling)
(Bij rivier-erosie heb je dat niet; daar ligt de bodem van het zijdal bij de monding gewoonlijk wel op hetzelfde niveau als de bodem van het hoofddal)



A. During maximum glaciation (vergletsjering) , the U-shaped valley is filled by ice to the level of the small tributaries (zijgletsjers).

B. After glaciation the valley floor (dalbodem) may be occupied by a stream and ribbon lakes (langgerekte meren).

C. If the main stream is heavely loaded, it may fill the valley floor with sediment.

D. Should the glacial valley have been deepened (uitgediept) below sea level, it will be occupied by a fjord (= deep, narrow estuary).

Een fjord is eenzelfde reliëfvorm als een U-vormig dal, maar hier heeft de gletsjer zo diep uitgeschuurd dat na het afsmelten van het ijs dit U-vormige dal met zeewater is gevuld (zie tekening D).
Je ziet dat op de fjordbodem nog geen afzettingen zijn.
Slechts bij het binnenste fjordeinde is er een begin van delta-afzettingen in de fjord. Denk bijv. aan Lysebotn (Kjerag-wandeling)


aaaa



..Deze wandelsite is niet-commercieel, onafhankelijk en gratis. Dat is enkel mogelijk door steun van de bezoekers.

Heb je hier goede info gevonden, toon dan je waardering door een kleine donatie voor het vele werk. Zo kan de website ook gratis blijven en uitgebouwd worden!

...................... .
. Betaal met deze knop in een paar klikken via je eigen PayPal-saldo.
. Heb je zelf nog geen PayPal-rekening, dan kun je toch via PayPal vanaf je creditcard geld overmaken.

Uiteraard kun je ook doneren door overschrijving op mijn
ING-bankrekening:

IBAN : NL38 INGB 0003 5057 89
BIC : INGBNL2A
t.n.v. P. C.M. Smulders. ....




Zie voor de andere
Dagwandelingen Zuid-Noorwegen:
www.pietsmulders.nl/noorwegen....


LAATST BIJGEWERKT : 25-1-2021.